Đề án đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học – Bước ngoặt hội nhập giáo dục Việt Nam

Ngày càng nhiều quốc gia coi ngoại ngữ là chìa khóa hội nhập. Tại Việt Nam, Chính phủ đã khởi động Đề án đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, với lộ trình rõ ràng từ nay đến năm 2045. Đây là một trong những bước ngoặt lớn trong cải cách giáo dục, hướng tới nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong thời kỳ hội nhập toàn cầu.

1. Bối cảnh và lý do hình thành đề án

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp 4.0, tiếng Anh đã trở thành ngôn ngữ quốc tế trong giao tiếp, khoa học, thương mại và công nghệ. Tuy nhiên, chất lượng tiếng Anh của học sinh, sinh viên Việt Nam vẫn chưa đồng đều, đặc biệt ở vùng nông thôn và miền núi. Chính vì vậy, Nghị quyết 51/NQ-CP năm 2025 đã đưa ra chủ trương xây dựng đề án quốc gia, từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong hệ thống giáo dục.

2. Lộ trình triển khai theo từng giai đoạn

• Giai đoạn 2025–2030: Hoàn thiện khung chương trình, đào tạo đội ngũ giáo viên đạt chuẩn quốc tế; thí điểm triển khai tại một số địa phương.
• Giai đoạn 2030–2035: Phổ cập chương trình tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai cho 100% học sinh mầm non và phổ thông ở cấp độ 1–3; mở rộng sang giáo dục nghề nghiệp và đại học.
• Giai đoạn 2035–2045: Nâng cấp lên cấp độ 4–6 theo khung năng lực ngoại ngữ, đảm bảo học sinh tốt nghiệp phổ thông và sinh viên đại học có khả năng sử dụng tiếng Anh thành thạo trong học tập, nghiên cứu và công việc.

3. Mục tiêu cụ thể theo từng cấp học

• Mầm non: Đến 2035, toàn bộ trẻ mẫu giáo 3–5 tuổi được học tiếng Anh thông qua trò chơi, bài hát và hoạt động tương tác; đến 2045, áp dụng với tất cả trẻ em mầm non trên cả nước.
• Phổ thông: Đến 2035, 100% học sinh học chương trình tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (cấp độ 1–3); đến 2045, đạt cấp độ 4–6.
• Đại học: 100% trường triển khai chương trình tiếng Anh cấp độ 4–6; khuyến khích giảng dạy một số môn chuyên ngành bằng tiếng Anh.
• Giáo dục nghề nghiệp: 100% có chương trình tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai, ít nhất 50% môn học chuyên môn được giảng bằng tiếng Anh.
• Giáo dục thường xuyên: Hoàn thiện chương trình dạy và học tiếng Anh đáp ứng nhu cầu xã hội vào năm 2030.

4. Lợi ích chiến lược của đề án

Việc đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai mang lại nhiều lợi ích:

• Nâng cao năng lực hội nhập: Học sinh, sinh viên có thể tiếp cận tài liệu quốc tế, tham gia các chương trình trao đổi học thuật và cơ hội nghề nghiệp toàn cầu.
• Thúc đẩy kinh tế: Nguồn nhân lực thông thạo tiếng Anh sẽ thu hút đầu tư nước ngoài, hỗ trợ xuất khẩu dịch vụ và hàng hóa.
• Phát triển khoa học – công nghệ: Tăng khả năng tiếp cận tri thức mới, nghiên cứu quốc tế và đổi mới sáng tạo.

5. Thách thức cần vượt qua

Dù mang tính chiến lược, đề án cũng đối mặt nhiều khó khăn:

• Chất lượng giáo viên không đồng đều: Vùng sâu, vùng xa thiếu giáo viên đạt chuẩn, dẫn đến khoảng cách về chất lượng giáo dục.
• Cơ sở vật chất hạn chế: Nhiều trường thiếu phòng học tiếng Anh, thiết bị nghe – nhìn, hoặc kết nối internet.
• Phương pháp giảng dạy chưa đổi mới: Vẫn nặng về ngữ pháp, thi cử, thiếu môi trường giao tiếp thực tế.
• Kinh phí triển khai lớn: Cần ngân sách dài hạn cho đào tạo giáo viên, xây dựng chương trình và cung cấp học liệu.

6. Giải pháp đề xuất

• Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên: Đào tạo lại, gửi đi học tập ở nước ngoài, hoặc hợp tác với giáo viên bản ngữ.
• Phát triển chương trình học: Xây dựng giáo trình 6 cấp độ, phù hợp với từng độ tuổi và vùng miền, tích hợp kỹ năng giao tiếp.
• Đổi mới kiểm tra đánh giá: Chuyển từ kiểm tra lý thuyết sang đánh giá năng lực giao tiếp và tư duy phản xạ.
• Thí điểm và nhân rộng: Triển khai trước ở các thành phố lớn, sau đó nhân rộng ra toàn quốc dựa trên kết quả đánh giá.
• Ứng dụng công nghệ: Sử dụng nền tảng học trực tuyến, phần mềm luyện nói, trợ giảng AI để giảm chênh lệch vùng miền.

7. Kết luận

Đề án đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học ở Việt Nam là một bước đi chiến lược, thể hiện tầm nhìn dài hạn của Chính phủ trong việc xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao. Nếu được triển khai bài bản, với sự đồng lòng từ nhà nước, nhà trường, giáo viên và xã hội, đến năm 2045, Việt Nam sẽ sở hữu một thế hệ trẻ tự tin, thành thạo tiếng Anh, sẵn sàng hội nhập quốc tế.